Open brief aan Koningin Beatrix


Majesteit,

Over uw rede "Herdenken na vijftig jaar" in de Ridderzaal op 5 mei 1995 niets dan lof. Vrijheid vereist verantwoordelijkheid en verbondenheid met medemensen. Daarom ben ik zo vrij om u bij deze een "idee" aan te bieden, wat kan dienen als vervolg op uw rede, met een glimp van een mogelijke gewenste toekomstrichting van onze democratie. Iets om na te streven, hoop ik.

U stelt terecht dat in- en na de oorlog er een grote saamhorigheid bestond. Een ongekende eensgezindheid om samen de bedreigingen het hoofd te bieden, zoals dat in deze delta duizenden jaren moet zijn gegaan: pas na een ramp de schouders samen onder de wederopbouw.  Nu verbrokkelt die solidariteit weer. Nu segmenteert de gemeenschap zich tot egocentrische, consumerende burgers, met bestuurders als windvanen die niet eens meer de schijn ophouden idealen te hebben. Verbrokkeling, vergruizing, ontbinding en ongebondenheid heersen alom. U roept op om de kernwaarden van de samenleving te bewaren, te behouden, te bewaken, te bevechten. Ik vrees echter dat we het proces niet meer terug kunnen draaien en dat weemoed naar vroeger ons niet vooruit helpt.
Bij de watersnood en bij de recente overstromingen was het er weer even dat samengevoel, maar wie verlangt er nu serieus naar een catastrofe?
Ook het territorium van de Staat heeft zijn betekenis praktisch verloren nu heel veel zaken "global", dus zelfs EU-grensoverschrijdend, zijn.

Toch gloort er hoop als we naar de toekomst in plaats van naar het verleden kijken.
Velen verlangen naar een perspectief, naar op zijn minst een kans op zinvol gezamenlijk leven op deze aardkloot. Hein Westerouen van Meeteren schreef onlangs in het Internet-discussiegebied over democratie (onderdeel van de BIOS-3 [1] discussielijst) :

Met andere woorden, waar gaat die transformatie naar toe? Waar willen we heen? Hebben we iets te willen?  Er zijn kansen genoeg, ideeën (onze nieuwe grondstof) genoeg. Een voorbeeld: Als morgen in een meteorietkluit het oor van een theekopje wordt gevonden, dan hebben alle aardbewoners opeens weer een gemeenschappelijk doel: met die wezens in kontakt treden! Zij het, dat ieder daarvoor zijn eigen verschillende reden zal kunnen hebben: de rest van het kopje vinden, thee verkopen, etc.

Wat ik u hier wil bieden als nog onuitgewerkt idee is het volgende. In zowel bedrijfsleven, overheid als maatschappij zie ik, volgend op de ontbinding, een tegenbeweging opkomen:

    Toelichting aan de hand van de onderdelen van de "Trias Telematica":
  1. Bedrijfsleven

    2. Daar is al jaren een stroomlijningsbeweging aan de gang. Rationalisering, afslanken, uitbesteding, kostenreductie, verzelfstandiging, flexibele eenheden. Dit 'uitbenen' gaat gewoon door ondanks het aantrekken van de conjunctuur.
    Haaks op deze afplatting van de rapportagelijnen komt recent een tweede beweging op gang: er vormen zich laterale ketens en netwerken van aan elkaar toeleverende kleine eenheden over de wereld verspreid. Transacties gaan vlug, ver en goed over telecom- & computernetten. Het klontert dus weer, maar anders dan het vroeger in de grote, gesloten, centraal geleidde concerns was. Shared knowledge en information is een bindende factor aan het worden.
     
  2. Overheden

    3. Ook daar een vergelijkbaar beeld.
    We willen geen grotere of kleinere overheid maar een betere, die de dringend nodige algemeen belangrijke zaken aanstuurt en goed aansluit op de processen in de maatschappij. Ook daar dus afstoten van uitvoering, maar ook aantrekken van kerntaken zoals infrastructuur-strategie en onderwijsstrategie.
    Ook daar zien we recent een tweede beweging: mensen in vergelijkbare omstandigheden van een aantal verzelfstandigde onderdelen beginnen peer-to-peer onderling te 'netwerken', ervaringen uit te wisselen, van elkaar te leren, samenwerkingsrelaties op te bouwen.
    Wat uit elkaar viel, begint zich weer samen te voegen, maar anders dan voorheen, om samen procesgewijs op elkaar en de klanten aan te sluiten. Ook hier zijn communicatiegereedschappen daarbij onontbeerlijk.
     
  3. Maatschappij

    4. Behalve de genoemde vergruizing, individualisering en intolerantie is er een tegenbeweging op gang aan het komen van "gemeenschapsvorming" via netwerken die hoopgevend is. Er wordt via Internet heel veel hulp verleend, mensen assisteren elkaar bij het oplossen van problemen. Netwerken vormen een heel sterk mechanisme waardoor mensen elkaar op gezamenlijke interesse/issue/ topic kunnen vinden en waardoor ze in gesprek kunnen raken, waar ze ook zijn en welke schoenmaat ze ook hebben.
    Ik weet het, ook intolerante secten maken gebruik van het Net. Ik ben niet overdreven optimistisch of pessimistisch, het Internet is een kans, misschien de enige die we hebben.
    De Digitale Steden zijn ongelofelijk belangrijk. Wat daar aan energie en initiatieven loskomt! Grass-roots met een mooie dwarsdoorsnede van de bevolking en... het klontert. Her-integratie van ouderen die weer meepraten. Werk, wonen, sociaal bezig zijn, het wordt opnieuw vervlochten, niet meer separaat, geografisch of in de tijd. Multicultureel, met veel variëteit in leeftijden, vaardigheden en achtergrond. Verschillen mogen. Bijdragen, dàt is wat telt.
    Ja er is medeleven, er ontstaan bindingen dwars over grenzen van groepen en achtergrond heen. Toch gaan we niet meer terug naar de mooi herkenbare opdeling in een paar zuilen/kerken/partijen. Wat komt is een bonte vervlechting van mensen die bindingen met meer dan een "community" hebben, die gedurende de 24 uur-dag kontakt hebben met een aantal verschillende locale&globale groepen waar ze onderdeel van zijn.
U ziet het, waar u om vraagt, saamhorigheid en gemeenschapgevoel, het bestaat. Uw burgers doen het al, recht uit het hart en moedig naar eigen goeddunken. Die samenwerkingen en samenlevingen ondersteund door communicatie-technieken, zijn echter helaas onzichtbaar voor diegenen die nog in de oude structuren denken en die hun strak geordende wereld zien verbrokkelen. Toch is de nieuwbouw al een tijd bezig, zijn de nieuwe verbindingen tussen mensen sterker dan ooit. De her-integratie is al lang opgestart, eerst informeel, later bovengronds. Het komt uit de bevolking zelf opzetten, net zoals uw grootmoeder het in oorlogstijd zag gebeuren. Mensen waarvan je het niet zou verwachten, blijken sterker, vaardiger en tonen in hun daden medegevoel.

We verzetten samen bergen. Vrij & via het netwerk verbonden.
De wonden, ook die in onze harten, kunnen nu gaan helen.

In hoge achting verblijf ik, uw dienstvaardige
prof. ir. J. W. J. baron van Till

E-mail: vantill@stratix.nl Tel: +31 (20) 44 66 555 Fax: +31 (20) 44 66 560

[1] Jacob Kohnstamm , Staatssecretaris Ministerie van BiZa, BIOS-3 Nota, over informatiebeleid bij de Rijksoverheid.

[2] H. v. Meeteren, E-mail: "Waarom ik meedoe"; Sat. 6 May1995 biza-debat@dds.nl

[3] ook wel genoemd: "Re-integration by networking using networks" prof. J. van Till, Stratix / TU Delft.

If you encounter problems with this page, please mail to the web master